Prawo i Sprawiedliwość, czyli partia rządząca, pomimo korzystnych zmian w obszarze zdrowia mężczyzn oraz rodzicielstwa i ojcostwa, nie może być nazwana przyjazną dla mężczyzn. Utrzymuje i pogłębia istniejące nierówności, przede wszystkim w emeryturach oraz edukacji.
Rozpoczynamy nasz cykl wyborczy od oceny programu partii rządzącej, Prawa i Sprawiedliwości. Ponieważ PiS jest partią rządzącą, oceniane będzie nie tylko (a nawet nie głównie) przez pryzmat programu, ale realnych działań i osiągnięć z lata 2015-2023, kiedy sprawowało rządy.
Równy wiek emerytalny
PiS wygrało wybory postulatem przywrócenia poprzedniego, nierównego wieku emerytalnego. Konsekwentnie przeprowadziło tę zmianę, utrwalając nieuzasadnione nierówności pomiędzy płciami. Aktualnie ma zamiar uzyskać społeczny mandat dla tej nierówności w referendum. Nawet w rozsądnej skądinąd propozycji emerytur stażowych, PiS nadal preferuje kobiety, dając im możliwość uzyskania emerytury stażowej po 39 latach pracy, podczas gdy dla mężczyzn ten limit ma wynosić 44 lata.
Kobiety są wyróżnianie przez system emerytalny na kilka sposobów. Wprowadzone kolejne świadczenia (tzw. trzynasta i czternasta emerytura) w stałej wysokości faworyzują kobiety, w dalszym stopniu odrywając uzyskiwaną emeryturę od wniesionych składek (które w przypadku mężczyzn są większe) oraz długości życia (krótszej w przypadku mężczyzn). Przywileje te finansowane są przez ogół płatników składek i podatków – czyli przede wszystkim przez mężczyzn, którzy pracują dłużej, przechodzą na emeryturę później i żyją krócej.
W tej sytuacji PiS otrzymuje dwa czerwone krzyżyki.
Przeciwdziałanie wykluczeniu chłopców i mężczyzn w edukacji
Prawo i Sprawiedliwość, sprawując rządy od 2015 roku, nie tylko nie prowadzi systematycznych działań na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu chłopców w edukacji, ale wręcz pogłębia istniejące nierówności, tj. uzasadniając prowadzone działania na temat kobiet w tzw. STEM nierównościami płacowymi. Inne nierówności – np. w dostępie do wykształcenia wyższego – nie budzą niepokoju Rzecznika. Tak można interpretować bulwersującą odpowiedź Pełnomocnika Rządu ds. Równości, potwierdzoną później przed tego samego Pełnomocnika.
W tej dziedzinie PiS otrzymuje dwa czerwone krzyżyki.
Równość dla ojców
Należy przyznać, że za rządów PiS znacząco poprawiła się sytuacja ojców w okresie po narodzeniu dziecka. Mają oni dziś prawo do czterech rodzajów wolnego z okazji urodzenia się dziecka. Najważniejszą zmianą jest 9 tygodni nieprzenaszalnego urlopu ojcowskiego. Była ona jednak wymuszona przez unijną dyrektywę, która obligowała państwa członkowskie do wprowadzenia minimum 10 dni urlopu ojcowskiego i co najmniej dwóch miesięcy nieprzenaszalnego urlopu dla każdego z rodziców. W wersji wprowadzonej przez PiS ojcowie otrzymają mniejszy zasiłek niż matki.
Lepiej wygląda też sytuacja ojców w sądach rodzinnych. W ostatniej dekadzie znacząco spadła liczba wyroków, w których opiekę nad dziećmi przyznaje się wyłącznie matce; więcej jest zaś sytuacji, gdy przyznaje się je obojgu rodzicom lub tylko ojcu. Jest to jednak raczej związane ze zmianami w prawie wprowadzonymi przez poprzedni rząd oraz ze zmianami obyczajowymi w polskim społeczeństwie, niż z działaniami rządu.
Projekt rządowy przewidział także kary za alienację rodzicielską (art. 209a kk) – niestety, nie został ostatecznie (jeszcze?) uchwalony. PiS stworzył za to ustawę o izolacji sprawców przestępstw, która może prowadzić do nadużyć.
Wciąż wiele pozostaje do zrobienia. Mężczyzna otrzyma niższy zasiłek rodzicielski niż kobieta – tylko za to, że jest mężczyzną. Zmiany na lepsze wynikają ze zmian kulturowych lub wprowadzonych przez UE bądź poprzedni rząd. Za zmiany na gorsze PiS otrzymuje dwa czerwone krzyżyki.
Ochrona zdrowia mężczyzn
PiS wprowadził pakiety zdrowotne dla czterdziestolatków – osobne dla mężczyzn i kobiet. I na tym właściwie można by zakończyć troskę o zdrowie mężczyzn. Akcje propagujące badanie jąder (Movember) mają nadal charakter oddolny, bez finansowania z Ministerstwa Zdrowia albo NFZ. Brakuje systematycznego programu przeciwdziałania samobójstwom – ich liczba wciąż nie spada, a Polska ma jedną z najwyższych różnic pomiędzy mężczyznami a kobietami. Wspomniany wyżej Pełnomocnik Rządu ds. Równości nie zajmuje się tematem w sposób systematyczny. Nie widać poprawy w dziedzinie nowotworów dotykających mężczyzn.
Nie ma też programu przeciwdziałania nałogom, zwłaszcza alkoholowemu. Docenić należy jednak, że PiS podniósł akcyzę i wprowadził ustawę, która umożliwia gminom wprowadzanie nocnej prohibicji. Jakkolwiek niewiele miast z niej korzysta, są to głównie miasta, w których PiS rządzi.
W rezultacie dajemy PiS-owi jeden zielony ptaszek i jeden czerwony krzyżyk.
Równość wobec służby wojskowej
W Ustawie o Obronie Ojczyzny uchwalonej za rządów PiS teoretycznie jednakowo traktowani są kobiety i mężczyźni – w jednakowym stopniu ciąży na nich obowiązek obrony kraju. To postęp w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów. W Wojskach Obrony Terytorialnej, utworzonych za rządów PiS, aż 17% stanowią kobiety.
Niemniej, trzeba pamiętać, że diabeł tkwi w szczegółach. Kobiety nie przechodzą kwalifikacji wojskowej, więc w sytuacji zagrożenie – nie pójdą od razu na front. Być może zresztą nie byłoby to racjonalne. Racjonalne – jak pisaliśmy – byłoby umożliwienie im służby wojskowej w innych jednostkach. Realnie patrząc, PiS nie wprowadził ani nie postuluje równości płci w obowiązkach związanych z obronnością.
Tutaj, podobnie jak powyżej, zielony „ptaszek” oraz czerwony krzyżyk.
Podsumowanie
