19 lutego 2025 uczestniczyliśmy na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Zdrowia Mężczyzn. Spotkanie prowadził poseł Marcin Józefaciuk. Uczestniczyła trójka posłów Koalicji Obywatelskiej – członków Komisji – delegatka Ministerstwo Zdrowia oraz przedstawiciele strony społecznej. W tym nasze Stowarzyszenie, z którego dotarły aż cztery osoby – w tym dwie osobiście. Nagranie można obejrzeć na stronie Sejmu. Nasz wypowiedzi cytują też już media medyczne – Co w zdrowiu i Medexpress.
Jako pierwszy głos zabrał przedstawiciel Fundacji Bądź Małgorzaty Braunek, adwokat Krzysztof Nowiński, który doprowadził do skazania Janusza Palikota i Kuby Wojewódzkiego za reklamowanie alkoholu. Przedstawił skutki alkoholizmu w Polsce i działania, które można by podjąć. M.in. kampanie kierowane do młodzieży oraz ograniczenia w dostępności alkoholu.
Michał Gulczyński przedstawił swoje marzenie: konferencję prasową, na której minister zdrowia i premier mówią „Dłuższe życie mężczyzn to wyzwanie cywilizacyjne, które polskie państwo podejmuje”.
Trzeba dać jasny sygnał, że zależy nam na zdrowiu i życiu mężczyzn i że sytuację można zmienić. Zaproponował:
– zespół ds. zdrowia mężczyzn w ministerstwie zdrowia
– przegląd zasad i egzekwowania bezpieczeństwa pracy
– androbusy dojeżdżające do każdego powiatu.
To wyzwanie cywilizacyjne, bo działania pokazywałyby sprawność państwa i to, że państwo dociera wszędzie – też do małych miejscowości.
Wskazaliśmy na różnice klasowe i edukacyjne – przedwcześnie umierają zwłaszcza mężczyźni mniej wykształceni. Różnice między poziomami wykształcenia wśród kobiet są znacznie mniejsze. To wynika m.in. z wykonywanych zawodów – 360 tys. mężczyzn w Polsce pracuje w warunkach zagrożenia; zdecydowana większość wypadków przy pracy – zwłaszcza ciężkich i śmiertelnych – dotyczy mężczyzn.
Sprecyzowaliśmy co trzeba robić w sprawie alkoholu:
- zakaz reklam,
- ograniczenie liczby punktów sprzedaży,
- zakaz sprzedaży na stacjach benzynowych,
- zakaz sprzedaży w nocy,
- minimalne ceny,
- informacje o powodowaniu nowotworów jak na papierosach (ostatnia rekomendacja WHO),
- zakaz promocji wolumenowych („kup więcej, zapłać mniej”).
Ministerstwo Zdrowia odpowiedziało na to, że nie wygrają z ministerstwami gospodarczymi. Pozostaje nam więc szukać argumentów ekonomicznych, co dobrze robił mec. Nowiński. My natomiast podkreśliliśmy, że dlatego właśnie potrzebujemy symbolicznego zaangażowania premiera. Co czwarty jego rówieśnik już nie żyje.
Michał Bomastyk z Instytutu Przeciwdziałania Wykluczeniom przedstawił działanie Telefonu Zaufania dla Mężczyzn, wskazując, że to państwo powinno taki telefon finansować i prowadzić. Sebastian Antonowicz, psychoterapeuta Telefonu, podkreślił, że mężczyźni często rezygnują z sięgnięcia po pomoc, gdy trafienie do psychologa, zwłaszcza mężczyzny, okazuje się bardzo trudne.
Przedstawicielka Fundacji Wygrajmy Zdrowie zwróciła uwagę, że działania kierowane do mężczyzn i do kobiet często mogłyby być łączone. Na przykład androbus mógłby stać obok mammobusa. Wtedy kobiety, idąc na badania, mogłyby zabierać ze sobą mężczyzn.
Przedstawiciel Fundacji Masculinum mówił o dzieciństwie i młodości jako tym czasie w rozwoju mężczyzn, kiedy następuje kształtowanie postaw wobec życia – i kiedy opieka psychologiczna ma największą wartość.
Jakub Chabik wskazał, że aby zespół był skuteczny, musi być ponadpartyjny, a dobrostan mężczyzn powinien być kwestią cywilizacyjną, jak infrastruktura, zdrowie publiczne albo bezpieczeństwo państwa. Tomasz Topolewski z naszego Stowarzyszenia mówił o epidemii otyłości, która w Polsce dotyka przede wszystkim mężczyzn. Martyna Osada, reprezentująca zarówno nasze Stowarzyszenie, jak i Partię Razem, mówiła o problemie bezdomności oraz o rekomendacjach Fundacji Share the Care w kontekście planowanych nowych zasad opieki okołoporodowej.
Poseł Łukasz Horbatowski (KO) odpowiedział, że posłowie z innych partii mogą dołączać. Zaproponowaliśmy, że wyślemy listę posłów, którzy naszym zdaniem mogliby być zainteresowani. Pani poseł Sylwia Bielawska (KO) zwróciła uwagę na swoje doświadczenia jako wiceprezydentki Wałbrzycha. Panowie dotychczas mało się tym interesowali – brakowało zaangażowania strony społecznej. Udało się za to zrobić w szkołach kampanię ws. badania raka jąder, która do dzisiaj jest dobrze wspominana przez lokalną społeczność.
Przedstawicielka Ministerstwa przedstawiła wiele danych o problemach zdrowotnych mężczyzn. Jednak wskazała, że badania są tak samo dostępne dla wszystkich i literatura naukowa (evidence-based medicine) nie zaleca żadnych szczególnych badań dla mężczyzn. Odpowiedzieliśmy, że problemem nie jest brak szczególnego rodzaju badania dla mężczyzn, tylko dotarcie z badaniem do mężczyzn. Chcielibyśmy zobaczyć w ewaluacji programu Profilaktyka 40+ omówienie przyczyn, dla których skorzystało z niego 2,4 mln kobiet i tylko 1,6 mężczyzn. Przypomnieliśmy też o postulacie Polskiego Towarzystwa Urologicznego – likwidacji skierowania do urologa.
Wskazaliśmy też na szereg innych problemów mniej bezpośrednio związanych ze zdrowiem, ale ważnych, jeśli zespół planowałby rozszerzenie tematyki. Pod względem podejścia do mężczyzn Polska jest skansenem:
- jako ostatnia utrzymuje nierówny wiek emerytalny
- ETPCz wskazuje na szkodliwość państwa w procesie rozwodowym (co też często odbija się na zdrowiu psychicznym)
- ETPCz wskazuje na niegodne traktowanie więźniów (np. 1 prysznic w miesiącu)
- kwalifikacja wojskowa jest nierówna, a do tego wielu mężczyzn mówi o upokarzających doświadczeniach (przez publiczne rozebranie).
Problemy mężczyzn zaczynają się od luki płci na wczesnych etapach edukacji – zwłaszcza w mniejszych miejscowościach. Nie wystarczy powiedzieć, że chłopcom się poprawi, jak poprawimy jakość całej edukacji – przykład Finlandii pokazuje, że można mieć świetny poziom i ogromne luki płci.
Podsumowując, spotkanie przebiegło w dobrej atmosferze, konstruktywnej, zaś argumenty były merytoryczne, a zbieżność pomiędzy narracjami różnych środowisk – dość duża. Kluczowe wydają się teraz trzy kwestie:
- rozszerzenie składu zespołu o inne (najlepiej wszystkie) siły polityczne
- praca merytoryczna pomiędzy jego posiedzeniami
- wypracowanie rekomendacji i przełożenie ich na realne działania.