Kto orzeka o rozwodach?

Istnieje obiegowa opinia o tym, że wydziały rodzinne w polskich sądach są stronnicze, że w sprawach rozwodowych i dotyczących opieki nad dziećmi mężczyźni są dyskryminowani i że sędziami w tych sądach są prawie wyłącznie kobiety. Ponieważ sprawa jest poważna, postanowiliśmy się jej przyjrzeć i spróbować ustalić stan faktyczny w tej ostatniej kwestii:

Czy w Polsce w sprawach rozwodowych orzekają przeważnie kobiety?

W Polsce rozwody są procedowane w Sądach Okręgowych – w wydziałach rodzinnych lub w wydziałach cywilnych. Sądów Okręgowych jest 47, wśród nich jednak tylko 14 ma wydziały rodzinne – większość ma po jednym, Sąd Okręgowy w Warszawie ma dwa (czyli w sumie 15 wydziałów). W pozostałych sądach okręgowych – to wydziały cywilne zajmują się orzekaniem w sprawach rozwodowych.

Jeśli chodzi o wydziały cywilne, to nie wszystkie zajmują się rozwodami, zaś w tych które się zajmują – nie mam jasności czy wszyscy sędziowie orzekają w sprawach rozwodowych, czy jedynie część. To wymaga sprawdzenia – będziemy pytać w poszczególnych Sądach i informować na naszych łamach.

Tymczasem, na potrzeby tego artykułu, uwzględniliśmy jedynie wydziały rodzinne sądów okręgowych – ponieważ to w tych sądach orzekane są wyroki rozwodowe i ponieważ w tych wydziałach wszyscy sędziowie zajmują się rozwodami.

Każdy Sąd Okręgowy publikuje listę sędziów na swojej stronie internetowej. Listy są w różnych formatach – wykonaliśmy jednak mrówczą pracę i policzyliśmy sędziów, żebyście Wy nie musieli.

Jak to policzyliśmy?

Kilka słów na temat sposobu liczenia:

  • Do wyliczeń zostały wzięte dane wg stanu na kwiecień i maj 2024 roku.
  • Płeć sędziego została ustalona na podstawie imienia.
  • Jeśli sędzia miał dwoje imion – pod uwagę braliśmy pierwsze.
  • Imiona sędziów nie budziły wątpliwości (jedno czy dwa imiona o nieoczywistym brzmieniu były w wydziałach innych niż rodzinne, szybko też ustaliliśmy płeć tych sędziów korzystając z innych źródeł).
  • Sposób obliczeń ignorował dodatkowe wpisy na liście sędziów – np. fakt, że dany sędzia był oddelegowany do Ministerstwa Sprawiedliwości, czy też dany sędzia był delegowany z sądu rejonowego. Jeśli sędzia jest w spisie – to został policzony.
  • Wydziały zostały zagregowane wg numerów i opisów. W niektórych sądach wydziały miały dodatkowo rozmaite sekcje, które były prezentowane w osobnych kolumnach. Zapisy takie traktowaliśmy je jak jeden wydział.
  • W niektórych sądach ten sam sędzia był wylistowany w kilku zbiorach – na przykład jako sędzia wydziału rodzinnego, jako sędzia wizytator i jako prezes sądu. W takiej sytuacji liczyliśmy wystąpienie na liście wydziału rodzinnego, ignorując pozostałe wystąpienia.

W całej Polsce jest tylko jeden wydział rodzinny w którym kobiety nie mają przewagi liczebnej – jest to wydział rodzinny Sądu Okręgowego w Olsztynie, gdzie na 7 sędziów mamy 4 mężczyzn i 3 kobiety.

Cztery wydziały rodzinne są obsadzone w 100% przez kobiety. Są to wydziały rodzinne w Sądach Okręgowych w:

  • Bydgoszczy (9 / 0),
  • Koszalinie (5 / 0),
  • Lublinie (11 / 0),
  • Sosnowcu (5 / 0).

Pewnie się już domyślacie – liczby w nawiasach to liczba sędziów kobiet i mężczyzn.

Kolejne cztery sądy rodzinne na które zwróciliśmy uwagę, to te, gdzie kobiety stanowią powyżej 90% obsady. Są to:

  • Warszawa – VI Wydział Cywilny Rodzinny i Odwoławczy (17 / 1)
  • Warszawa – VII Wydział Cywilny Rodzinny i Rejestrowy (11 / 1)
  • Wrocław (13 / 1)
  • Katowice (20 / 1)

W sumie w Polsce mamy 15 wydziałów rodzinnych w 47 Sądach Okręgowych. Łączne liczby kobiet i mężczyzn wśród pracujących w nich sędziów wyglądają następująco:

  • Kobiety: 159 sędziów
  • Mężczyźni: 28 sędziów

Ogółem sędziowie – mężczyźni orzekający w wydziałach rodzinnych Sądów Okręgowych stanowią 14,97% obsady.

Szczegółowe zestawienie można pobrać w pliku Microsoft Excel.

Czy kobiety orzekają na korzyść kobiet, a mężczyźni na korzyść mężczyzn?

Czy bycie kobietą-sędzią oznacza bycie gorszym, mniej sprawiedliwym sędzią, który niejako „z automatu” wydaje wyroki na korzyść kobiet? Na pewno powyższe dane nie są jednoznacznym dowodem. Ale temat dalej będziemy drążyć, aby sprawdzić, jak to wygląda w praktyce.

Pomóż zmienić świat na lepsze

Przyłącz się