Otyłość czy nadwaga nie powinna być dla mężczyzn jedynie kwestią estetyczną – to poważny problem zdrowotny, który znacząco zwiększa ryzyko wielu groźnych chorób cywilizacyjnych. Mężczyźni (niestety) generalnie rzadziej odwiedzają lekarza i mają niższą świadomość zdrowotną. Często zgłaszają się do specjalisty dopiero wtedy, gdy dolegliwości stają się dokuczliwe, a nie profilaktycznie. Nadmiarowa tkanka tłuszczowa rodzi wiele komplikacji dla ustroju organizmu.
Preferencje żywieniowe mężczyzn również przyczyniają się do problemu – nawyki kształtowane są często przez stereotypy kulturowe, które określają, co jest „męskim jedzeniem”, a co nie.
Preferencje żywieniowe mężczyzn również przyczyniają się do problemu – wybierają oni zazwyczaj większe porcje, spożywają więcej mięsa i produktów wysoko przetworzonych, a mniej warzyw i owoców. Takie nawyki kształtowane są często przez stereotypy kulturowe, które określają, co jest „męskim jedzeniem”, a co nie. Statystycznie mężczyźni spożywają również więcej alkoholu, który nie tylko dostarcza „pustych kalorii” (1 g cukru/sacharozy to 4 kcal a 1 g etanolu to aż 7 kcal), ale również zaburza metabolizm.
Dochodzi do tego coraz częstszy siedzący tryb pracy, który stał się powszechny w wielu zawodach. Ośmiogodzinne (lub dłuższe) siedzenie przed komputerem, a następnie relaks przed telewizorem wieczorem to przepis na drastyczne zmniejszenie dziennej aktywności fizycznej. Często jedząc w biegu, wybieramy mniej korzystne, ale szybkie posiłki.
Nie bez znaczenia jest również stres zawodowy i trudności w zachowaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, wobec chęci bycia aktywnym ojcem i partnerem. Wielu mężczyzn radzi sobie z napięciem poprzez wysokokaloryczne jedzenie czy używki, co w połączeniu z niewielką aktywnością fizyczną prowadzi prostą drogą do nadwagi i otyłości.
Należy również zaznaczyć wpływ tzw. andropauzy i niższego stężenia androgenów u dojrzałych i starszych mężczyzn. Zmniejszenie poziomu testosteronu może prowadzić do zmniejszenia tempa przemiany materii, co utrudnia „spalanie kalorii” i sprzyja odkładaniu się tkanki tłuszczowej. Andropauza może wpływać na wrażliwość na insulinę, zwiększając ryzyko insulinooporności i cukrzycy typu 2, co nakłada się również na wpływ na ryzyko nadwagi i otyłości.
U osób z otyłością ryzyko nadciśnienia tętniczego jest trzykrotnie wyższe niż u osób z prawidłową masą ciała, a 60-70% przypadków nadciśnienia tętniczego jest stwierdzanych u osób z nadwagą i otyłością. Taki stan prowadzi do przyspieszonego rozwoju miażdżycy, zwiększa prawdopodobieństwo choroby wieńcowej i udaru mózgu – niedokrwiennego o 64%, a krwotocznego o 24%. Według niektórych badań, wzrost BMI o 1 kg/m2 zwiększa ryzyko wystąpienia niewydolności serca o 7% w grupie kobiet i o 5% w grupie mężczyzn. Wspomnijmy tutaj, że w Polsce choroby układu krążenia to pierwszy „zabójca” i kobiet, i mężczyzn.
Otyłość czy nadwaga nie powinna być dla mężczyzn jedynie kwestią estetyczną – to poważny problem zdrowotny, który znacząco zwiększa ryzyko wielu groźnych chorób.
Otyłość wpływa również na życie seksualne – aż 70% mężczyzn z otyłością doświadcza zaburzeń erekcji. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do obniżenia poziomu testosteronu i rozwoju hipogonadyzmu, co dodatkowo negatywnie wpływa na jakość życia seksualnego. Ponadto ze wzrostem BMI rośnie ryzyko astmy, a rozległa brzuszna tkanka tłuszczowa może upośledzać oddychanie i funkcjonowanie przepony.
Mężczyźni z otyłością mają około siedmiokrotnie wyższe ryzyko rozwoju stanu przedcukrzycowego cukrzycy typu 2 (niewystarczająca ilość insuliny lub brak reakcji komórek na nią), często zmagają się z insulinoopornością i zaburzeniami lipidowymi. Te problemy tworzą błędne koło – zaburzenia metaboliczne utrudniają redukcję masy ciała, co z kolei pogłębia istniejące już problemy. Rozległa tkanka tłuszczowa zachowuje się jak dodatkowy narząd, który wydziela dodatkowe hormony do ustroju, w tym odpowiedzialne za stany zapalne. Może pojawić się niealkoholowe stłuszczenie wątroby, prowadzące do włóknienia narządu czy rozwoju marskości wątroby, a w długoterminowej perspektywie nowotwór złośliwy.
Niepokojący jest także związek otyłości z wieloma nowotworami. U mężczyzn z nadmierną masą ciała ryzyko raka jelita grubego wzrasta od 30% do nawet 70%. Rośnie również ryzyko raka prostaty – choroby, która stanowi jedną z głównych przyczyn przedwczesnych zgonów wśród mężczyzn w Polsce i jest najczęściej występującym nowotworem typowo męskim.
Nie można też zapominać o obniżonej jakości codziennego życia – otyłość prowadzi do problemów ortopedycznych, takich jak zwyrodnienie stawów kolanowych i biodrowych oraz przewlekłe bóle kręgosłupa. Czterokrotnie częściej występuje również bezdech senny, który nie tylko obniża jakość snu, ale także zwiększa ryzyko sercowo-naczyniowe.
W przypadku otyłości olbrzymiej, problemy z poruszaniem są poważne a wyzwaniem stają się transporty medyczne (pierwsze karetki bariatryczne pojawiły się dopiero w 2014 roku w Krakowie, a według danych z 2020 jest ich w kraju jedynie 33) czy badania obrazowe, ze względu na zbyt małe urządzenia (nośność lub średnica otworu aparatu/tzw. gantry, która z reguły ma 40-50 cm, a w wersji dla osób otyłych 70-75 cm).
Podsumowując otyłość wśród mężczyzn to nie tylko kwestia wyglądu a poważne zagrożenie dla zdrowia, życia i codziennego funkcjonowania. Skala problemu rośnie, a jego skutki obejmują zarówno ciało, jak i psychikę. Predyspozycje biologiczne, czynniki społeczno-ekonomiczne, prowadzony styl życia oraz brak profilaktyki I fazy tworzą mieszankę, która prowadzi długoterminowo do dramatycznych konsekwencji zdrowotnych. Im wcześniej mężczyzna zauważy zagrożenie i zacznie działać, tym większa szansa na uniknięcie powikłań.
W kolejnej części serii o nadwadze i otyłości podpowiemy Ci:
- od czego zacząć zmianę stylu życia,
- jakie badania wykonać i kiedy zgłosić się do specjalisty,
- które nawyki warto wprowadzić na stałe,
- oraz jakie usługi w zakresie dietetyki oraz masy ciała ma dla Ciebie NFZ.
Źródła danych i informacji:
- Główny Urząd Statystyczny
- Eurostat
- Medycyna Praktyczna
- Serwis Gov.pl
- wybór badań naukowych