Czy rząd, kluby parlamentarne i koła poselskie działały na rzecz mężczyzn? Analiza po roku

W dniu 13 grudnia 2024 minęła rocznica zaprzysiężenia koalicyjnego rządu Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi i Nowej Lewicy z premierem Donaldem Tuskiem na czele.

To dobra okazja, by przyjrzeć się działaniom rządu, ale również parlamentarzystów – w tym tych z opozycji – w sprawach równości mężczyzn.

Czy rząd pogłębiał, wprowadzał nowe, czy niwelował nierówności dotykające mężczyzn? Czy parlamentarzyści wykorzystywali przysługujące im instrumenty, by walczyć z tymi nierównościami? Na te pytania odpowiadamy w niniejszym artykule.

Przed wyborami 2023, analizując programy wyborcze, zauważyliśmy przede wszystkim nieobecność takich tematów jak równość emerytalna, niwelowanie nierówności w edukacji czy polityk dotyczących zdrowia mężczyzn w programach wyborczych. W sejmie X kadencji, zauważyliśmy, że „coś” się ruszyło. Uważamy, że za tą zmianą stoi m.in. działalność naszego Stowarzyszenia. Z naszej perspektywy – politycy działają nieśmiało i niewystarczająco, ale warto docenić te pierwsze jaskółki zmiany. Wszak kropla drąży skałę. Tematy związane z nierównościami dotykającymi mężczyzn powoli wchodzą na agendę. Posłowie różnych partii w interpelacjach pytali rząd o działania związane m.in. z nierówną pozycją ojców w sądach czy nierównych standardów BHP. Tematy związane ze zdrowiem mężczyzn, czy problemem wykluczenia są dyskutowane w kilku zespołach parlamentarnych. Na razie jednak zdecydowanie dominują działania nie wymagające wiele wysiłku, nieskonkretyzowane obietnice, dające wrażenie, że „coś” się robi, a nie realna działania. Dlatego też dopingujemy i rząd, i opozycyjnych parlamentarzystów: „Śmielej, więcej!”

Działalność Klubów Parlamentarnych i Kół Poselskich

*samodzielne koło poselskie od 6.11.2024; wcześniej część KP Lewica

Poniżej opisujemy szczegółowe podsumowanie działań:

Równość emerytalna

W sprawie zrównania wieku emerytalnego rząd podtrzymuje strategię braku zmian i oficjalnego opowiadania się przeciwko niemu. Również w sprawie emerytur stażowych nie nastąpił żaden progres – nie ma żadnego projektu zrównującego uprawnienia kobiet i mężczyzn. Co więcej, na nasze pytanie o podstawę utrzymywania zróżnicowanego wieku emerytalnego otrzymaliśmy informację, że “Polacy to popierają” z powołaniem na badanie. Tyle, że badanie wskazywało, że nie popierają – i na taką uwagę dostaliśmy arogancką i lekceważącą odpowiedź. 

Dodatkowo rząd utrwala nierówności emerytalne, wprowadzając rentę wdowią – utrwalającą nierówności emerytalne kobiet i mężczyzn. Przysługuje ona od 65 roku życia dla mężczyzn i 60 dla kobiet, choć warto zauważyć, że jej zakres i wymiar jest ograniczony w stosunku do pierwotnych pomysłów (wysokość 15% świadczenia małżonka, od 2027 – 25% – zamiast postulowanych w kampanii wyborczej 50% oraz ograniczenie łącznej wysokości wypłacanych świadczeń do trzykrotności najniższej emerytury – a nie trzykrotności przeciętnej emerytury jak w projekcie).

Działalność poszczególnych klubów parlamentarnych ograniczyła się do interpelacji posła Witolda Tumanowicza z Konfederacji odnoszącej się do wieku emerytalnego i do interpelacji kilku posłów Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji w sprawie walki z dyskryminacją mężczyzn, w której poruszony został ten wątek.

Przeciwdziałanie wykluczeniu chłopców i mężczyzn w edukacji

W sprawie wykluczenia chłopców i mężczyzn w edukacji rząd nie podejmuje istotnych działań. Na plus należy odnotować zorganizowanie przez Ministerstwo Edukacji i Instytut Badań Edukacyjnych (pod naciskiem naszego Stowarzyszenia) konferencji o różnicach w wynikach edukacyjnych dziewcząt i chłopców w maju 2024.

Działalność poszczególnych klubów parlamentarnych i kół poselskich w temacie jest ograniczona. Odnotowaliśmy jedynie ww. interpelację kilku posłów Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji w sprawie walki z dyskryminacją mężczyzn, w której podejmowano również problem różnych wyników edukacyjnych i braku wsparcia dla chłopców z rodzin o niższym statusie społeczno-ekonomicznym.

Równość dla ojców

Rząd nie podjął żadnych działań zmierzających do rozwiązania problemów z jakich borykają się ojcowie po rozwodach, takich jak izolacja dziecka od drugiego rodzica, uregulowanie opieki naprzemiennej czy usprawnienie postępowania w sądach rodzinnych. Zidentyfikowaliśmy jedynie zapowiedź p. Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz (podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości), że w MS podejmowane są działania w celu upowszechnienia tzw. „pieczy naprzemiennej” w celu zapewnienia szerokiego kontaktu dziecka z jego rodzicami. Takie rozwiązanie będzie oczywiście dopuszczalne przy właściwych okolicznościach konkretnej sprawy, które oceni sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego.

Jednocześnie dużą niewiadomą są praktyczne skutki zmiany definicji gwałtu. Zdaniem wielu prawników nie zmieni ona wiele (np. w odniesieniu do problemu fałszywych oskarżeń o gwałt przy rozwodach) ze względu na fakt, że wbrew wcześniejszym zapowiedziom zmiana ta nie znosi domniemania niewinności. Ze względu na długie vacatio legis praktyczne skutki będziemy mogli zaobserwować dopiero w II połowie 2025 roku, kiedy ta zmiana wejdzie w życie. 

Aktywność parlamentarzystów w omawianym temacie była niewielka. Na plus należy zauważyć interpelacje posła Mateckiego (PiS) m.in. w sprawie opieki naprzemiennej i dyskryminacji ojców w sądach rodzinnych i wspomnianą wcześniej obszerną interpelację posłów PiS i Konfederacji odnośnie dyskryminacji mężczyzn. 

Ochrona zdrowia mężczyzn

Ze strony rządu udało nam się zidentyfikować kilka pozytywnych działań mających poprawić stan zdrowia fizycznego i psychicznego mężczyzn, przede wszystkich związanych z kampanię profilaktyczną w listopadzie 2024 dotyczącą męskich nowotworów (jądra i prostaty). Pojawiają się pomysły rozszerzenia programów profilaktycznych 40+ oraz dodania badań profilaktycznych do badań medycyny pracy, niemniej nie widzimy tutaj konkretnych kroków, a sam program profilaktyki dla osób 40+ według aktualnych informacji kończy się w roku 2025. 

Ze strony działalności klubów parlamentarnych wyróżnić można Parlamentarny Zespół ds. zdrowia Mężczyzn (wszyscy członkowie to posłowie KO, przewodniczący: Marcin Józefaciuk). Miał on do tej pory jedno posiedzenie merytoryczne, na którym poruszono temat najbardziej śmiertelnych i najczęstszych nowotworów męskich – w naszej ocenie profesjonalne i warte zapoznania się. Rakowi prostaty było poświęcone również jedno spotkanie Parlamentarnego Zespołu ds. Profilaktyki Nowotworowej RAK STOP (Koalicja Obywatelska, Lewica, Polska2050). W bieżącym roku powstał również Parlamentarny Zespół ds. Prewencji Suicydalnej, niemniej nie miał żadnych posiedzeń. Warto wskazać też szereg interpelacji dotyczących zdrowia mężczyzn – czy to natury bardziej ogólnej (M. Józefaciuk – KO – zdrowie mężczyzn; 3 posłów PiS – wysoki współczynnik samobójstw mężczyzn), czy bardziej szczegółowych odnośnie profilaktyki raka jądra (PiS i Wolni Republikanie) oraz refundacji biopsji fuzyjnej prostaty (KO).

Równość wobec służby wojskowej

Rząd nie podejmował ani tematu powszechnego poboru, służby wojskowej kobiet i mężczyzn, ani kwalifikacji wojskowej.

Ze strony klubów parlamentarnych pojawiło się jedynie zapytanie odnośnie dyskryminacji w obowiązku wojskowym, we wspomnianej już wcześniej interpelacji posłów Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji.

Rynek pracy i BHP

Ministra Równości Katarzyna Kotula na spotkaniu z naszym Stowarzyszeniem obiecała zająć się tematem aktualizacji dyskryminujących obecnie norm BHP oraz posiłków regeneracyjnych. Jednakże nie widzimy żadnych działań w tym kierunku. W PKP Intercity nadal standardy dotyczące posiłków regeneracyjnych dla konduktorów są dyskryminujące wobec mężczyzn. 

W działalności klubów parlamentarnych wyróżniają się dwie interpelacje w sprawie posiłków regeneracyjnych dla konduktorów w PKP Intercity: posła Jarosława Wałęsy (Koalicja Obywatelska) i Witolda Tumanowicza (Konfederacja). 

Wykluczenie, bezdomność mężczyzn, system penitencjarny

W tych obszarach pojawiły się jedynie zapowiedzi działań w systemie penitencjarnym (rozszerzenie dozoru elektronicznego i zwiększenie liczby zwolnień warunkowych). Ponadto wiceminister sprawiedliwości M. Ejchart twierdzi, że za jej kadencji zmniejszyła się liczba osób w więzieniach o 5 tys. osób. Jednakże te tematy dotyczą wszystkich więźniów – podjęte zostały więc ogólne problemy, a nie problem dyskryminacji mężczyzn. Warto jednakże zauważyć, że również te ogólne zagadnienia statystycznie dotyczą głównie mężczyzn.

Ze strony parlamentarzystów aktywność w temacie również była niewielka. Na uwagę zasługują:

  • działalność Parlamentarnego Zespołu ds. zakończenia bezdomności (5 grudnia 2024 posiedzenie ds. bezdomności mężczyzn) w składzie: Razem, KO i PiS
  • wspomniana duża interpelacja posłów PiS i Konfederacji odnośnie do dyskryminacji mężczyzn (w tym w systemie penitencjarnym i odnośnie zjawisk wykluczenia)

Aktywność na rzecz mężczyzn

Choć nadal sprawy mężczyzn są traktowane z umiarkowaną uwagą, widzimy pozytywne sygnały.

Przede wszystkim przedstawiciel naszego Stowarzyszenia spotkał się Ministrą Równości, Katarzyną Kotulą, która objęła swoim patronatem II Kongres Mężczyzn 2025 i zapowiedziała, że sprawy chłopców i mężczyzn będą jednym z tematów polskiej prezydencji w 2025 r. Ponadto warto odnotować spotkanie współprzewodniczącego Nowej Lewicy Włodzimierza Czarzastego z przedstawicielami naszego Stowarzyszenia w listopadzie 2024.

Z drugiej strony Konfederacja stworzyła Zespół Parlamentarny ds. równych praw mężczyzn, który jak dotąd miał jedynie spotkanie organizacyjne i wedle słów Konrada Berkowicza został stworzony jedynie “dla żartu”. Stąd działania Konfederacji związane z interpelacjami są dla nas trudne do jednoznacznej oceny – czy mają na celu poprawienie sytuacji mężczyzn, czy są jedynie “trollingiem” działań feministycznych.


Inne aktualności
Jan Mela jest doskonałym przykładem mężczyzny, który – mierząc się z ogromnymi przeciwnościami – nie tylko odzyskał wiarę w siebie,...
Zobacz więcej
Dzielimy się naszą subiektywną relacją z konferencji na SWPS, która miała miejsce 16 stycznia 2025 roku i której organizatorem było...
Zobacz więcej
Udało nam się zaangażować pięć pierwszoligowych klubów piłkarskich w promowanie badań wśród mężczyzn! W siedemnastej i osiemnastej kolejce pierwszej ligi...
Zobacz więcej
Młodość i edukacja Bogusław Piłsudski urodził się 2 listopada 1866 roku w Zułowie na Litwie, w szlacheckiej rodzinie Piłsudskich. Jego...
Zobacz więcej

Pomóż zmienić świat na lepsze

Przyłącz się